Antoon van Hooff
1937-2004, Directeur van een dierentuin
Antoon Jozef Jacques Johan Maria van Hooff werd op 24 september 1937 te Arnhem geboren als zoon van de jurist en latere dierenparkdirecteur Reinier A.Th. van Hooff (1893-1966) en Lucie E. Burgers (1898-1974). Hij trouwde te Uithuizen op 28 augustus 1966 met Margaretha (Greet) Johanna Wierenga (1939), dochter van Pieter J.Wierenga (1897-1968), van beroep akkerbouwer, en Margaretha S. de Lange (1904-1990). Uit het huwelijk werden twee dochters, Marga en Annelies, en zoon Alex geboren. Antoon van Hooff overleed op 3 augustus 2004 te Arnhem.
http://www.historici.nl/media/bwg/images/6/-018.jpg
Antoon van Hooff (foto: particuliere collectie)

Sedert 1923 is aan de Schelmseweg in Arnhem een dierenpark gevestigd. In dat jaar had grondlegger Johan Burgers (1870-1943), grootvader van Antoon van Hooff, zijn fazanterie en collectie exotische dieren vanuit ’s-Heerenberg hierheen overgebracht. Later voerden Antoons ouders, Reinier en Lucie van HooffBurgers, er de directie. Toen Antoon in 1945 na de evacuatie in verband met de Slag om Arnhem in zijn ouderlijk huis terugkeerde, was een groot deel van het dierenpark verwoest. Hij heeft toen meegemaakt hoe het park onder zware omstandigheden weer werd opgebouwd. Het was ook een tijd met veel plezierige avonturen in de dierrijke achtertuin van het woonhuis, waarbij er een enkele keer ook ongelukjes gebeurden, zoals toen Antoon en zijn broer Jan per ongeluk de halve zangvogelcollectie van opa Burgers lieten ontsnappen.

Zijn middelbareschoolopleiding volgde Antoon bij de jezuïeten op het Canisius College in Nijmegen, waar hij intern was. Nadat hij zijn dienstplicht had vervuld, ging Van Hooff in 1958 naar Utrecht om diergeneeskunde te studeren. Toen zijn vader ernstig ziek werd, moest Antoon zijn studie afbreken, omdat zijn moeder en zijn zus Johanna bij de bedrijfsvoering dringend assistentie nodig hadden. Geleidelijk kwamen zijn talenten als ondernemer tot ontwikkeling. Vertellen over dieren en het dierenpark was zijn passie. Tussen 1963 en 1968 presenteerde hij samen met zijn broer Jan de AVRO-televisieproductie ‘Zoo Zoo’ en verwierf Burgers’ Natuurdierenpark, zoals het toen nog heette, steeds meer bekendheid. Op 29-jarige leeftijd, in 1968, namen Antoon en zijn echtgenote Greet, de derde generatie, de dierentuin over.

Vernieuwen bleek de jonge Van Hooff in het bloed te zitten. Om de attractie van het bezoek aan de dierentuin te verhogen, begon Antoon in 1968 een safaripark. De bezoeker kon op een groot terrein met de eigen auto langs de dieren rijden, daarbij de Burgers-filosofie volgend waarin de dieren in een zoveel mogelijk natuurlijke omgeving met zo weinig mogelijk barrières tussen mens en dier dienden te worden getoond. Het welzijn van de dieren stond voorop in dit eerste safaripark op het vasteland van Europa. De dieren, waaronder leeuwen, liepen vrij rond, terwijl de bezoeker vanuit zijn ‘kooi’ (de auto) de beesten kon bekijken. Een voorval dat door de internationale media breed werd uitgemeten, was het feit dat een onvoorzichtige Fin door een leeuw uit zijn auto was gesleurd. Door deze publiciteit steeg het aantal bezoekers in korte tijd aanmerkelijk.

Vanaf 1976 was Antoon van Hooff redactielid en medepresentator van het NCRV-programma ‘Ja Natuurlijk’. Hij zou daarvan 110 uitzendingen mede presenteren. Zijn markante stem en kenmerkend woordgebruik zorgden voor een enorme populariteit. Altijd betrok Antoon andere dierenparken bij de uitzendingen en gunde hij ook deze de eer.

Antoon van Hooff was technisch innovatief, een man met humor, een verhalenverteller, reisleider in Afrika, India en Indonesië. Zijn gevoel voor schoonheid van de natuur bracht hem in het buitenland op het idee dit over te brengen op zijn parkbezoekers en wel zo nauwkeurig mogelijk. Zo reisde hij ook, veelal samen met zijn vrouw, alle belangrijke dierentuinen in de wereld af. Het kon dan gebeuren dat ze 23 dagen in de Verenigde Staten waren en 22 tuinen in verschillende staten bezochten. Bouwen was een andere passie van Van Hooff. Hij wist door inzicht en ervaring problemen op te lossen of te voorkomen. Zo nam hij zijn hele bouwteam mee in het vliegtuig naar Lissabon om te leren van de ervaringen die daar waren opgedaan op het gebied van zeeaquaria. In 1988 kon de tropische regenwoudhal, onder de naam Burgers’ Bush, worden geopend. Het project werd door collega-dierentuindirecteuren omschreven als een revolutie op het gebied van dierentuinvernieuwing. De ontwikkeling van Burgers’ Desert in 1994 en Burgers’ Ocean in 2000 waren de volgende stappen. In zijn overlijdensjaar maakte de toen al ernstige zieke Van Hooff nog het begin mee van de tweede fase van de Bushverbouwing.

Antoon was niet zo lacherig. Hij was welbespraakt en dominant. Mensen die hem goed hebben gekend, zeggen dat hij iets had van: “Wat ik zeg is waar.” Iets domineeachtig en soms ook een tikkeltje arrogant. Zijn staat van dienst is groot. Zo was hij medeoprichter en bestuurslid van de Stichting Bescherming Gorilla, medeoprichter van de Nederlandse Vereniging van Dierentuinen, bestuurslid van de International Tropical Conservation Foundation, bestuurslid van de stichting De Gouden Ark en oud-voorzitter van de Club van Elf, waarin de grootste attractie- en dierenparken in Nederland participeren. Bovenal waren Antoon en zijn echtgenote betrokken bij de oprichting en uitvoering van de naar zijn moeder genoemde Lucie Burgers Stichting. Deze stichting ondersteunt onderzoeksprojecten die de bescherming van de in de vrije natuur levende dieren bevorderen. Menig wetenschapper heeft een financiële bijdrage uit dit fonds mogen ontvangen.

Veel blijken van waardering vielen hem ten deel. In 1987 werd Van Hooff door Z.K.H. Prins Bernhard benoemd tot Ridder en later, in 2004, tot Officier in de Orde van de Gouden Ark. Dit voor zijn verdiensten op het gebied van de internationale natuurbescherming en zijn inspanningen voor het Wereld Natuurfonds. In 1989 werd Van Hooff benoemd tot Officier in de Orde van Oranje Nassau. De stad Arnhem eerde hem in 1988 met de Zilveren Stadspenning en daarna, in 2004, met de uitreiking van de H.A. Lorentz-penning.

Wie documentatie over Antoon van Hooff heeft doorgenomen, kan zich niet aan de indruk onttrekken dat we te maken hebben met een bijzondere persoonlijkheid, die een verbinding wist te leggen tussen natuur en ondernemerschap. Onlangs noemde Alex van Hooff, zoon en huidige directeur van het dierenpark, tijdens een televisieprogramma voor TV-Gelderland spontaan de kwaliteiten van zijn vader op: een man met visie en ideeën, een doorzetter en een begaafd spreker. Kwaliteiten die Van Hooff een leven lang voor het dierenpark heeft aangewend.

Op 3 augustus 2004 hebben de familie en de stad Arnhem afscheid genomen van een getalenteerde ondernemer die door zijn kennis, ervaring en visie kans zag jaarlijks 1,6 miljoen bezoekers naar zijn geliefde Burgers’ Zoo te trekken. Samen met zijn echtgenote en de juiste mensen om hen heen bouwde hij daaraan. Serite, metite, denuo arate staat gegraveerd in de Lorentz-penning, wat volgens burgemeester Pauline Krikke “zaaien, oogsten en altijd weer naar Arnhem terugploegen van kennis” zou betekenen. Zijn internationaal verworven wetenschap en inzicht bracht Antoon van Hooff tot een bloei waarin zovelen zich mochten verheugen.

Literatuur

  • W. de Jong en J. Weemhoff, Kijk op en om Arnhem, Zwolle 1982, 77
  • In memoriam Antoon van Hooff, website Heemkundekring Bergh
  • ‘Een eigenzinnige, revolutionaire toonzetter’, in: De Gelderlander, 4 augustus 2004
  • ZieZoo, Burgers’ Zoo, Arnhem, nr. 81 (september 2004)
A.B.J. Teulings
Uit: Biografisch Woordenboek Gelderland, deel 6, Bekende en onbekende mannen en vrouwen uit de Gelderse geschiedenis. Redactie: drs. I.D. Jacobs (eindredactie), drs. C.A.M. Gietman, drs. R.M. Kemperink, dr. J.A.E. Kuys, E. Pelzers en dr. P "van Wissing .W.". Verloren, 2007, pagina's 58-60.